کد مطلب:161370 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:130
چه قیامهایی بعد از عاشورا و بر اثر آن بوجود آمد
بی شك قیام عاشورا، آثار و نتایجی داشت كه وقوع قیام مختار و توابین از جمله ی آنهاست. اما آیا قیامهای دیگری هم صورت گرفت؟
پاسخ:
یكی از نتایج و آثار پر بار قیام امام حسین علیه السلام ایجاد قیامهایی بر علیه بنی امیه بود. منشأ و ریشه ی همه ی این انقلابها، نهضت و قیام واقعی و حقیقی حسین بن علی علیه السلام بود كه بر علیه حكومت یزید انجام گرفت و روح جانبازی، مقاومت، ایثار و شهادت را در مسلمانان بیدار كرد. با قیام امام حسین علیه السلام بود كه بی دینی، ظلم، فساد و ماهیت پلید و زشت حكومت اموی آشكار گردید و مردم را بر ضد آنان شوراند.
ما در اینجا اشارتا به قیامهایی كه بعد از واقعه ی كربلا بوقوع پیوست، می پردازیم:
1- واقعه ی حره
پس از شهادت امام حسین علیه السلام، اولین شهری كه علیه دستگاه اموی قیام نمود و خاندان بنی امیه را از شهر بیرون راند، مدینه بود. هدف مردم مدینه، از بین بردن
حكومت بنی امیه بود كه اساسا برای نابودی اسلام پایه ریزی شده بود. شاید بتوان گفت تنها عاملی كه باعث این انقلاب شد، شهادت حسین بن علی علیه السلام بود. زینب كبری علیهاالسلام كه بعد از اسارت به مدینه بازگشته بود، نیز در بوجود آوردن این انقلاب نقش مؤثری داشت و مردم را بر ضد حكومت یزید تحریك نمود.
وقوع این حادثه بدین ترتیب بود كه سران مدینه دور هم جمع شدند و به مشورت پرداختند و به این نتیجه رسیدند كه یزید را از حكومت خلع كنند و با عبدالله بن حنظله ی انصاری بعنوان رهبر نهضت، بیعت نموده و فرماندار یزید و عناصر و ایادی آنها را از شهر اخراج كنند. همین كار را هم كردند و تمام عناصر اموی را از شهر بیرون نمودند و با عبدالله بن حنظله ی انصاری بیعت نمودند.
یزید پس از آنكه از ماجرا اطلاع یافت، سپاهی را به فرماندهی مسلم بن عقبه و به جهت سركوب مردم مدینه، عازم آنجا كرد. مسلم هم با نهایت خشونت، شهر را به محاصره درآورد. مردم انقلابی مدینه جهت جلوگیری از سپاه یزید، خندقی در اطراف شهر حفر كردند، اما چون بنیه ی دفاعی قوی ای نداشتند، شهر مدینه سقوط كرد و مدینه به دست مسلم بن عقبه افتاد. وی و فرماندهانش مردم را قتل عام كردند و سه روز جان و مال و ناموس مردم را مباح شمردند.
این واقعه در سال 63 هجری اتفاق افتاد و به واقعه ی حره مشهور است. [1] .
2- قیام عبدالله بن زبیر
در همان سال 63 هجری كه قیام مردم مدینه به وقوع پیوست، عبدالله بن زبیر نیز در مكه شورش كرد و مخالفت خود را با حكومت یزید اعلام نمود. گرچه ما شورش و قیام عبدالله بن زبیر را دنباله ی قیام مكتبی و خونین اباعبدالله الحسین علیه السلام بشمار نمی آوریم، ولی شكی نیست كه قیام امام در شورش عبدالله بن زبیر مؤثر بود و او را در خروج علیه امویان تقویت كرد. انگیزه ی عبدالله بن زبیر جاه طلبی، قدرت و خلافت و ریاست بود، لذا
حسین بن علی علیه السلام را رقیب خود می دانست و وجود امام را در حجاز نمی توانست تحمل كند. به همین دلیل در مكه به امام حسین علیه السلام گفته بود: اگر من در كوفه یارانی مثل تو داشتم، هرگز از رفتن به سوی آنان - برای بدست گرفتن حكومت - كوتاهی نمی كردم.
خبر شورش عبدالله بن زبیر و مخالفتش، به یزید رسید و وی همان لشكری را كه برای سركوبی مردم مدینه به سوی آنان فرستاده بود، مأمور سركوبی قیام ابن زبیر نیز كرد. در میانه ی راه، فرمانده ی سپاه یزید، یعنی مسلم بن عقبه از دنیا رفت. فرماندهی سپاه به حصین بن نمیر واگذار شد. سپاه یزید شهر مكه را به محاصره ی خود درآورد. ابن زبیر در این میان راهی جز پناه بردن به خانه ی خدا نداشت؛ لكن با اینحال سپاهیان یزید خانه ی خدا را هم با منجنیق سنگباران كردند و مقداری از مسجدالحرام را تخریب نمودند. در این میان، خبر مرگ یزید به مكه رسید و جنگ متوقف شد.
ابن زبیر در جنگ جمل بر علیه علی بن ابیطالب علیه السلام در كنار پدرش - زبیر و خاله اش - عایشه - بود. نقل است كه وی بزرگترین آرزویش رسیدن به حكومت و قدرت بود. [2] .
3- قیام توابین:
4- قیام مختار:
كه شرح این دو قیام مهم را در فصل پیشین آوردیم. [3] .
پاسخ:
یكی از نتایج و آثار پر بار قیام امام حسین علیه السلام ایجاد قیامهایی بر علیه بنی امیه بود. منشأ و ریشه ی همه ی این انقلابها، نهضت و قیام واقعی و حقیقی حسین بن علی علیه السلام بود كه بر علیه حكومت یزید انجام گرفت و روح جانبازی، مقاومت، ایثار و شهادت را در مسلمانان بیدار كرد. با قیام امام حسین علیه السلام بود كه بی دینی، ظلم، فساد و ماهیت پلید و زشت حكومت اموی آشكار گردید و مردم را بر ضد آنان شوراند.
ما در اینجا اشارتا به قیامهایی كه بعد از واقعه ی كربلا بوقوع پیوست، می پردازیم:
1- واقعه ی حره
پس از شهادت امام حسین علیه السلام، اولین شهری كه علیه دستگاه اموی قیام نمود و خاندان بنی امیه را از شهر بیرون راند، مدینه بود. هدف مردم مدینه، از بین بردن
حكومت بنی امیه بود كه اساسا برای نابودی اسلام پایه ریزی شده بود. شاید بتوان گفت تنها عاملی كه باعث این انقلاب شد، شهادت حسین بن علی علیه السلام بود. زینب كبری علیهاالسلام كه بعد از اسارت به مدینه بازگشته بود، نیز در بوجود آوردن این انقلاب نقش مؤثری داشت و مردم را بر ضد حكومت یزید تحریك نمود.
وقوع این حادثه بدین ترتیب بود كه سران مدینه دور هم جمع شدند و به مشورت پرداختند و به این نتیجه رسیدند كه یزید را از حكومت خلع كنند و با عبدالله بن حنظله ی انصاری بعنوان رهبر نهضت، بیعت نموده و فرماندار یزید و عناصر و ایادی آنها را از شهر اخراج كنند. همین كار را هم كردند و تمام عناصر اموی را از شهر بیرون نمودند و با عبدالله بن حنظله ی انصاری بیعت نمودند.
یزید پس از آنكه از ماجرا اطلاع یافت، سپاهی را به فرماندهی مسلم بن عقبه و به جهت سركوب مردم مدینه، عازم آنجا كرد. مسلم هم با نهایت خشونت، شهر را به محاصره درآورد. مردم انقلابی مدینه جهت جلوگیری از سپاه یزید، خندقی در اطراف شهر حفر كردند، اما چون بنیه ی دفاعی قوی ای نداشتند، شهر مدینه سقوط كرد و مدینه به دست مسلم بن عقبه افتاد. وی و فرماندهانش مردم را قتل عام كردند و سه روز جان و مال و ناموس مردم را مباح شمردند.
این واقعه در سال 63 هجری اتفاق افتاد و به واقعه ی حره مشهور است. [1] .
2- قیام عبدالله بن زبیر
در همان سال 63 هجری كه قیام مردم مدینه به وقوع پیوست، عبدالله بن زبیر نیز در مكه شورش كرد و مخالفت خود را با حكومت یزید اعلام نمود. گرچه ما شورش و قیام عبدالله بن زبیر را دنباله ی قیام مكتبی و خونین اباعبدالله الحسین علیه السلام بشمار نمی آوریم، ولی شكی نیست كه قیام امام در شورش عبدالله بن زبیر مؤثر بود و او را در خروج علیه امویان تقویت كرد. انگیزه ی عبدالله بن زبیر جاه طلبی، قدرت و خلافت و ریاست بود، لذا
حسین بن علی علیه السلام را رقیب خود می دانست و وجود امام را در حجاز نمی توانست تحمل كند. به همین دلیل در مكه به امام حسین علیه السلام گفته بود: اگر من در كوفه یارانی مثل تو داشتم، هرگز از رفتن به سوی آنان - برای بدست گرفتن حكومت - كوتاهی نمی كردم.
خبر شورش عبدالله بن زبیر و مخالفتش، به یزید رسید و وی همان لشكری را كه برای سركوبی مردم مدینه به سوی آنان فرستاده بود، مأمور سركوبی قیام ابن زبیر نیز كرد. در میانه ی راه، فرمانده ی سپاه یزید، یعنی مسلم بن عقبه از دنیا رفت. فرماندهی سپاه به حصین بن نمیر واگذار شد. سپاه یزید شهر مكه را به محاصره ی خود درآورد. ابن زبیر در این میان راهی جز پناه بردن به خانه ی خدا نداشت؛ لكن با اینحال سپاهیان یزید خانه ی خدا را هم با منجنیق سنگباران كردند و مقداری از مسجدالحرام را تخریب نمودند. در این میان، خبر مرگ یزید به مكه رسید و جنگ متوقف شد.
ابن زبیر در جنگ جمل بر علیه علی بن ابیطالب علیه السلام در كنار پدرش - زبیر و خاله اش - عایشه - بود. نقل است كه وی بزرگترین آرزویش رسیدن به حكومت و قدرت بود. [2] .
3- قیام توابین:
4- قیام مختار:
كه شرح این دو قیام مهم را در فصل پیشین آوردیم. [3] .
[1] كامل ابن اثير ج 4، ص 111.
[2] شرح نهج البلاغه ي ابن ابي الحديد ج 2، ص 167.
[3] ر. ك: همين كتاب، ص 84 الي 87.